روانشناس متخصص وسواس:
برای تعیین وقت و هماهنگی برای مشاوره با خانم دکتر رشن با شماره 22797836 می توانید تماس بگیرید.
در ابتدا می خواهیم انواع درمان هاس وسواس را توضیح دهیم:
درمان روانشناختی برای اختلال وسواسی-اجباری توسط روانشناس متخصص وسواس
هم پژوهشگران و هم ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی درمان روانشناختی را به عنوان درمانی موثر برای کاهش فراوانی و شدت نشانگان اختلال وسواس اجباری می شناسند. روان درمانی موثر برای این اختلال بر ایجاد تغییراتی در رفتار و/یا افکار، که گاهی اوقات شناخت نیز نامیده می شوند، تاکید دارد.
روی هم رفته، رفتاردرمانی ها و درمان های شناختی به نظر هم در بزرگسالان و هم کودکان مبتلا به اختلال وسواس اجباری حتی از داروها نیز موثرترند. در صورت اقتضا، رفتار درمانی و درمان شناختی توسط روانشناس متخصص وسواس برای اختلال وسواس اجباری را می توان با دارو درمانی ترکیب نمود تا به بهترین نتایج ممکن دست یافت.
رفتاردرمانی توسط روانشناس متخصص وسواس
گرچه انواع مختلفی از رفتار درمانی ها برای درمان اختلال وسواس اجباری وجود دارند، اما تمرکز بیشتر این درمانها بر این است که بیمار را در معرض چیزهایی قرار دهند که بیش از همه از آنها ترس دارند. این مواجهه باعث می شود که فرد فرصتی داشته باشد تا اطلاعات جدیدی را کسب کند به این امید که بدترین ترس هایش را مردود بشمارد.
مواجهه و جلوگیری از پاسخ
یکی از معروف ترین و موثرترین اشکال رفتار درمانی برای اختلال وسواس اجباری مواجهه و جلوگیری از پاسخ است (ERP)1.ERP مستلزم مواجهه فرد با اضطرابی است که باعث ایجاد وسواس ها در وی شده و سپس جلوگیری از استفاده از عادت ها برای کاهش آن اضطراب. این چرخه مواجهه و جلوگیری از پاسخ تا زمانی تکرار می شود که شما دیگر بواسطه وسواس یا اجبارهایتان اذیت نشوید.
مواجهه درمانی برای اختلال وسواس اجباری توسط روانشناس خوب در زمینه وسواس
گرچه انواع مختلفی از رفتار درمانی ها برای درمان اختلال وسواس اجباری وجود دارند، اما تقریباً همه آنها بر مواجهه شما با آن چیزهایی که بیش از همه از آنها می ترسید تمرکز دارند، مثل کثیفی ها یا یک فکر ناراحت کننده.
در عین حال که رفتاردرمانی ها می توانند بسیار موثر باشند، فقط دو سوم بیماران درمانشان را تکمیل می کنند. اغلب اوقات این اتفاق بدین خاطر می افتد که بیماران تمایلی برای تجربه کردن پریشانی و ناراختی شدیدی که با تمرین های مواجهه ای همراه هستند، ندارند. به علاوه، و شاید از همه مهمتر اینکه، خیلی از بیماران دلیل و منطقی که در پس درمان های مبتنی بر مواجهه نهفته اند را درک نکنند و لذا در تبعیت از آن وقتی شرایط سخت می شوند مشکل دارند. درک مواجهه درمانی می توانند به بهبود احتمال میزان موفقیت کمک کند.
خوگیری: ستون اصلی مواجهه درمانی
درمان های مبتنی بر مواجهه از یک فرایند طبیعی بنام خوگیری استفاده می کنند. خوگیری زمانی اتفاق می افتد که یک شخص یا تکرار مواجهه، دست از پاسخ دادن یا توجه به یک محرک بر می دارد مانند یک فکر، یک شیء، مکان، شخص یا عمل.
زندگی روزمره پر است از نمونه هایی از خوگیری. به عنوان مثال، وقتی افراد برای اولین بار به محله ای جدید می روند، ممکن است از سروصداهای یک بزرگراه شلوغ که از نزدیکی خانه شان عبور می کند عصبی شوند. با این حال، هر روزی که می گذرد، سروصدای ناشی از بزرگراه در پس زمینه ذهنشان محو می شود تا اینکه دیگر توجهی به آن نمی کنند. در این مثال، شخص به صدای بزرگراه عادت کرده یا خو می گیرد.
اجتناب باعث تقویت ترس می شود
در عین حال، درمان های مبتنی بر مواجهه باعث کاهش اجتناب می شوند، که خود این اجتناب می تواند افکار ترسناک را تقویت کند. این موضوع بدان خاطر اهمیت دارد که اجتناب از چیزهایی که ما از آنها می ترسیم یه پیام قوی به مغز ما می فرستد که دلیل خوب و موجهی برای ترسیدن از این چیزها وجود دارد و اینکه ما از مهارت های لازم برای مقابله با آنها برخوردار نیستیم. بیایید یک مثال واقعی را بررسی کنیم تا ببینیم که مواجهه چگونه باعث افزایش و ارتقاء خوگیری می شود.
نمونه ای از مواجهه
تصور کنید که از شما سگ می ترسید. حالا خودتان را در یک پیاده رو تصور کنید که یک نفر همراه با سگش دارد به سمت تان می آید. با نزدیک شدن سگ اضطراب شما شروع به افزایش خواهد کرد. اگر بدوید، اضطراب تان بلافاصله فروکش می کند اما شما به خودتان یاد می دهید که نمی توانید با سگ ها برخورد کنید یا آنها را مهار کنید، اینکه پریشانی یا اذیتی که سگ ها در شما ایجاد می کنند غیرقابل تحمل است و اجتناب تنها راه برای مصون ماندن از خطر است. اجتناب باعث می شود که شما برای همیشه از سگ ها بترسید، همانطور که هرگز فرصت اینکه این ترس را فراموش کنید و این باورها را به چالش بکشانید را به دست نخواهید آورد.
نمونه ای از خوگیری
از طرف دیگر، اگر نمی دویدید بلکه در عوض اجازه می دادید که سگ از کنارتان رد شود، اضطراب تان احتمالاً بیشتر از قبل می شد برای مدت زمانی طولانی تر از قبل. با این حال، به مرور زمان و به شرط اینکه آن سگ شما را گاز نگیرد، اضطراب تان از طریق روند طبیعی خوگیری کاهش خواهد یافت.
اگر به مدت یک ماه هر روز بدون هیچ سانحه ای با این سگ در پیاده رو مواجه شوید، مغزتان به فراموش کردن ترس از سگ ها ادامه داده و سطح اضطراب تان کاهش خواهد یافت. در عین حال، آن پریشانی و ناراحتی ای که تجربه می کردید سریع تر و سریعتر از بین خواهد رفت. در نهایت، وقتی با سگی مواجه می شوید دیگر هیچ پریشانی و ناراحتی ای را احساس نخواهید کرد. حتی ممکن است از گذران وقت با آن سگ لذت هم ببرید. و ظرف مدت کوتاهی، شما به سگ ها عادت خواهید کرد.
استفاده از خوگیری و مواجهه برای درمان اختلال وسواس اجباری
تمرین های مواجهه در رفتار درمانی برای اختلال وسواس اجباری بر اساس همان اصولی عمل می کند که در بالا توضیح داده شد. اساساً، بیماران با اشیائی که از آنها می ترسند مواجه می شوند، مانند یک دستگیره در آلوده یا افکار ترس آور، مثل فکر کردن به اینکه عزیزشان در یک تصادف اتومبیل می میرد، این چیزها آن قدر بارها و بارها تکرار می شوند تا اضطراب شان کاهش یابد.
در طول مواجهه از مشغولیت و دست زدن بیماران به رفتارهای عادتی یا اجبارها جلوگیری می شود. عادت ها نوعی اجتناب هستند که از اینکه شما ترس تان را فراموش کنید و متوجه شوید که در واقع می توانید با اضطراب ناشی از وسواس ها مقابله کنید جلوگیری می کنند. آیا مکرراً با چیزی که از آن می ترسید مواجه می شوید و هیچ پیامد منفی ای روی نمی دهد، پس ترس تان کم کم از بین خواهد رفت.
مواجه درمانی به صبر و جرئت نیاز دارد
البته، مانند مثالی که در مورد سگ زدیم، چنین مواجهاتی مستلزم این هستند که شما این موضوع را تحمل کنید که اضطراب تان برای مدتی طولانی تر از حد معمول، بالاتر از سطح معمول باشد. با این حال، وقتی این ناراحتی کوتاه مدت می گذرد، در بلندمدت ترس تان فروکش خواهد کرد و دیگر نیاز ندارید که به آن رفتارهای عادتی یا اجتنابی که بر زندگی تان غلبه کرده دست بزنید.
درمان های مبتنی بر مواجهه روشی ساده و موثر را برای کاهش نشانه های اختلال وسواس اجباری ارائه می کنند، اما این درمان ها نیاز به جرئت دارند و شما باید مشتاق باشید که به خودتان فرصتی برای انجام شان بدهید.
این درمان چقدر طول می کشد؟
ERP معمولاً مستلزم 15 تا 20 جلسه مواجهه است که حدود 90 دقیقه طول می کشد2. این جلسات معمولاً در مطب روانشناس متخصص وسواس اتفاق می افتند، گرچه معمولاً از شما خواسته می شود که ERP را در خانه هم تمرین کنید.
گرچه برخی از درمانگران ترجیح می دهند کارشان را با مواجهه با ترسناک ترین محرک ها (که تکنیک غرقه سازی نامیده می شود) شروع کنند، برخی دیگر ترجیح می دهند که رویکردی تدریجی تر را اتخاذ کنند. مثلاً، عجیب نیست که ببینیم بعضی از درمانگران ERP را صرفاً با فکر کردن به مواجه شدن با چیزهایی که بیش از همه از آنها می ترسند شروع کنند.
معایب و ایرادات
گرچه رفتاردرمانی برای حدود دو سوم افرادی که درمان را تکمیل می کنند بسیار موثر است، اما این روش چندین ایراد دارد:
- رفتاردرمانی شامل رویارویی شما با بدترین ترس هایتان است3. خیلی از بیماران قبل از تکمیل درمان دیگر ادامه نمی دهند.
- رفتار درمانی کار سختی است و نیازمند انجام تکالیفی است که فرد باید بین جلسات در منزل انجام دهد.
- رفتاردرمانی ممکن است آنقدرها برای افرادی که وسواس هایی را عمدتاً بدون اجبار تجربه می کنند موثر نباشد.
- رفتاردرمانی می تواند پرهزینه باشد، گرچه بیمه ممکن است تمام یا بخشی از هزینه درمانی اش را متقبل شود.
شناخت درمانی
شناخت درمانی برای اختلال وسواس اجباری مبتنی بر این ایده است که افکار یا شناخت های تحریف شده علت وسواس ها و اجبارهای مضر بوده و آنها را حفظ می کنند. به عنوان مثال، گرچه اکثر افراد گزارش می کنند که افکار مزاحم، و اغلب عجیب و غریبی را هر روز تجربه می کنند، اما اگر شما دچار اختلال وسواس اجباری باشید ممکن است اهمیت یا خطر همراه با اینگونه افکار را باری خود بزرگنمایی کنید.حتی ممکن است معتقد باشید که با داشتن چنین افکاری، احتمال فکر، اتفاق یا عملی که می ترسید اتفاق بیفتد یا درست باشد را افزایش می دهید.
تفکر جادویی
اگر شما اختلال وسواس اجباری دارید، ممکن است در مورد اینکه چقدر در خصوص اتفاق افتادن یک رویداد فاجعه آمیز مسئول هستید تا حد زیادی بزرگنمایی و اغراق کنید و شاید حتی احساس کنید که اقداماتی را برای پیشگیری از آن انجام داده اید. به عنوان مثال، ممکن است نیاز مبرم غیرقابل کنترلی را برای شمردن یا منظم کردن یک شیء خاص یا پیشگیری از سقوط یک هواپیما تجربه کنید. البته، شمردن یا مرتب کردن یک شئ بخصوص نمی تواند احتمالاً تاثیری بر این داشته باشد که آیا سقوط هواپیما اتفاق می افتد یا نه. این الگوی فکری غیرمنطقی اغلب تفکر جادویی نامیده می شود.
همچنین، شناخت درمانی اغلب عناصری از رفتاردرمانی را هم تلفیق می کند. به عنوان مثال، درمانگر شما ممکن است شما را وادار کند که بعضی از گزینه های احتمالی ای که از طریق مواجهه درمانی به ذهن تان می رسد را هم امتحان کنید.
این درمان توسط روانشناس متخصص وسواس چقدر طول می کشد؟
مثل ERP ، شناخت درمانی هم معمولاً طی یک دوره 15 الی 20 جلسه ای طول می کشد، گرچه جلسات شناخت درمانی اغلب از لحاظ طول مدت کوتاهتر هستند، یعنی حدود 50 تا 60 دقیقه طولی می کشند. مثل ERP ، اغلب از شما خواسته می شود که تکالیفی را انجام دهید، که معمولاً شامل نوشتن یک دفتر یادداشت روزانه برای افکارتان و همچنین پیگیری اینکه آیا بدترین ترس هایتان واقعاً به حقیقت می پیوندند یا نه است5.
ملاحظات
تصمیم برای شرکت در رفتاردرمانی یا شناخت درمانی برای اختلال وسواس اجباری تصمیمی است که باید با مشاوره با پزشک خانواده، روانپزشک یا روانشناس تان به عنوان بخشی از برنامه درمانی کلی تان گرفته شود. در مطالعات پژوهشی کنترل شده، رفتاردرمانی و شناخت درمانی به نظر به یک اندازه موثرند. با این حال، برای دستیابی به حداکثر نتایج این دو با هم ترکیب می شوند. که به آن رفتاردرمانی شناختی گفته می شود.
ملاحظات
تصمیم برای شرکت در رفتاردرمانی یا شناخت درمانی برای اختلال وسواس اجباری تصمیمی است که باید با مشاوره با پزشک خانواده، روانپزشک یا روانشناس تان به عنوان بخشی از برنامه درمانی کلی تان گرفته شود. در مطالعات پژوهشی کنترل شده، رفتاردرمانی و شناخت درمانی به نظر به یک اندازه موثرند. با این حال، برای دستیابی به حداکثر نتایج این دو با هم ترکیب می شوند. که به آن رفتاردرمانی شناختی گفته می شود.
یک روانشناس متخصص وسواس توضیح می دهد که:
وسواس فکری عملی اختلالی روانی است که با افکار سرزده (وسواس) تولید می شود که باعث ایجاد ناآرامی، دلهره، ترس یا نگرانی می شود و با تکرار رفتارها یا تشریفات (اجبارها) با هدف کاهش اضطراب همراه است.افراد مبتلا به به این مشکل ممکن است فقط وسواس یا ترکیبی از وسواس و اجبار داشته باشند. برای درمان این بیماری باید به یک روانشناس متخصص وسواس مراجعه نمود.
وسواس به عنوان افکار و اصرارهای مداوم، غیر عمدی و ناخواسته توصیف می شود که بسیار مزاحم، ناخوشایند و ناراحت کننده هستند. وسواس های متداول شامل نگرانی در مورد میکروب و آلودگی، تردیدها (برای مثال آیا لامپ را خاموش کردم؟)، نظم و تقارن و اصرارهایی که تهاجمی هستند یا هوس باز معمولاً فرد می داند که چنین افکار و عقاید غیر منطقی است و بنابراین سعی می کند آن ها را سرکوب یا نادیده بگیرد اما انجام این کار بسیار دشوار است.
اجبار:
رفتارهایی است که فرد برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می دهد. این رفتارها معمولاً شامل رفتارهایی مانند شستن مکرر و گسترده دست ، تمیز کردن ، چک کردن (به عنوان مثال اطمینان از خاموش بودن اجاق گاز) ، شمارش موارد ، احتکار یا ترتیب (به عنوان مثال صف کشیدن تمام مداد ها به روش خاص) است. آن ها همچنین ممکن است شامل اعمال ذهنی مانند شمردن، دعا کردن یا خواندن چیزی برای خود و همچنین تشریفات عصبی مانند لمس دستگیره یا باز و بسته شدن درب به تعداد مشخص قبل از خارج شدن از اتاق باشد. این اجبارها می تواند بیگانه و زمانبر باشد و غالباً موجب پریشانی شدید عاطفی ، بین فردی و حتی مالی شود. توانایی تسکین استرس آن ها اغلب موقتی است و افراد ممکن است در تبدیل یک کار به وظیفه دیگر با مشکل روبرو شوند.
اعمال کسانی که دچار وسواس (OCD) هستند ممکن است پارانوئید و به طور بالقوه روان پریش یا جدا از واقعیت به نظر برسد. با این حال مبتلایان به OCD وسواس و اجبارهای خود را غیر منطقی می دانند.
درمان وسواس (OCD) با کمک روانشناس متخصص وسواس
مولفه رفتاری مراکز OCD بر رفتار اجباری متمرکز است و برای مبتلایان به وسواس اجبارها دو ویژگی دارند.
اولاً ، اجبارها ماهیتی تکراری دارند و مبتلایان معمولاً مجبور به تکرار رفتاری می شوند به عنوان مثال تکرار شستن دست.
ثانیاً ، از اجبارها برای کنترل یا کاهش اضطراب استفاده می شود به عنوان مثال شستن بیش از حد دست ها ناشی از ترس بیش از حد از میکروب ها و باکتری ها است و بنابراین یک پاسخ مستقیم به وسواس است.
ویژگی های احساسی در وسواس
ویژگی های احساسی و عاطفی وسواس عمدتا با اضطراب مشخص می شود که ناشی از وسواس است با این حال برخی از مبتلایان به وسواس (OCD) نیز افسردگی را تجربه می کنند.
وسواس فکری و عقاید مداوم و یا ممنوع است که باعث بروز سطح بالایی از اضطراب در مبتلایان به وسواس می شود.
علاوه بر این OCD اغلب می تواند به افسردگی منجر شود زیرا اضطراب تجربه شده اغلب می تواند باعث خلق و خوی کم و از دست دادن لذت از فعالیت های روزمره شود زیرا فعالیت های روزمره توسط افکار وسواسی و اجبارهای تکراری قطع می شود.
ویژگی های شناختی در وسواس
افکار وسواسی اصلی ترین ویژگی شناختی اختلال وسواس فکری است. نمونه هایی از افکار تکرار شونده عبارتند از:
- ترس از آلودگی توسط خاک یا میکروب ها
- ترس از ایمنی با گذاشتن درها یا پنجره ها
- ترس مذهبی از غیراخلاقی بودن کمال گرایی
- ترس از بهترین نبودن
برای مبتلایان به وسواس این افکار بارها و بارها اتفاق می افتد.
برخی از مبتلایان به OCD استراتژی های شناختی را برای مقابله با وسواس خود اتخاذ می کنند. به عنوان مثال مبتلایان به وسواس مذهبی ممکن است بارها و بارها نماز بخوانند تا احساس بی اخلاقی خود را کاهش دهند. علاوه بر این مبتلایان به OCD می دانند که وسواس و اجبار آن ها غیر منطقی است و توجه انتخابی را به سمت محرک های ایجاد کننده اضطراب تجربه می کنند.
علت شناسی وسواس با کمک روانشناس متخصص وسواس
دانشمندان به طور كلی معتقدند كه هر دو عامل روانشناختی و بیولوژیكی در ایجاد این اختلال نقش دارند هرچند اختلاف نظر در مورد اینكه بیشتر نقش دارد وجود دارد. روانشناسی تکاملی نشان می دهد که برخی وسواس ها ممکن است در یک برهه از جمله موارد نظیر بهداشت اجباری، کنترل آتش در آتشدان، احتکار وسایل یا نظارت بر محیط برای دشمنان سودمند بوده باشد.
برای درمان وسواس می توانید به بهترین روانشناس تهران (دکتر رشن) مراجعه نمایید.
