برای تعریف تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک، باید ابتدا این نکته را در نظر گرفت که مغز انسان یک سیستم پیشرفته و پیچیده از عملکردهای ارادی و غیرارادی است. در نتیجه نوروفیدبک میتواند در قالب یک سیستم پردازشگر کامپیوتری، مارا از تمام این عملکردها و چگونگی شکلگیری و چرخهٔ رخداد آنها آگاه کند.
بیوفیدبک اما، یک تکنیک ذهنی-جسمی است برای کنترل برخی فعالیتهای بدن نظیر ضربان قلب که به شکل غیر ارادی انجام میشوند.
در ادامه، برای درک بهتر تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک، ابتدا به شرحی از هر دو مورد خواهیم پرداخت:
انسان در شرایط عادی قادر به کنترل کردن امواج مغزی خود نیست.
نوروفیدبک چیست؟(بهترین مرکز نوروفیدبک در تهران)
شرح مبحث تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک را در ابتدا با توضیحی از نوروفیدبک و طریقهٔ عملکرد آن آغاز میکنیم.
در نوروفیدبک، فعالیتهای الکتریکی مغز فرد ثبت شده و سپس آنها در ساختاری از امواج مغزی که شبیه به چیزی مثل فیلم سینمایی است برای او به نمایش گذاشته میشوند.
در واقع پس از ثبت امواج الکتریکی مغز، سعی میشود به فرد نوعی بازخورد داده شود و به این ترتیب با این کار او را وادار به خودتنظیمی میکنند. در نتیجه افراد طریقهٔ اصلاح کارکرد مغز خود را آموخته و به مرور بر روی آن تسلط پیدا میکنند. تسلطی که تا قبل از آن قادر به ایجادش نبوده و یا حتی از آن آگاهی و تصوری نیز نداشتهاند.
این روش در ارتباط با درمان اختلالاتی نظیر: صرع، اضطراب، اختلالات ناشی از سو مصرف مواد، اختلال یادگیری، اختلالات اضطراب، میگرن، کنترل استرس و موارد مشابه دیگر کارایی دارد.
همانطور که گفته شد، انسان در شرایط عادی قادر به کنترل کردن امواج مغزی خود نیست. نوروفیدبک تکنیکی است که به وسیلهٔ آن شرایطی را ایجاد می شود تا مغز بتواند با کنترل امواجش، دارای عملکرد بهتری بشود. در این روش هر فرد با توجه به نوع بیماری خود، کنترل شدت و ضعف این امواج را عهدهدار شده و آن را تنظیم مینماید. پس میتوان گفت که این عمل در واقع یک نوع خود تنظیمی نیز تلقی میشود
انجام آن به این صورت است که ابتدا حسگرهایی به نام الکترود، بر روی پوست سر بیمار قرار گرفته و سپس شروع به ثبت فعالیتهای مغز میکنند، سپس مغز با آگاهی، در امواج نوسان ایجاد کرده و آنقدر سطح فعالیت خود را تغییر میدهد تا به حالت قابل قبول دست پیدا کند.
فرد در هنگام استفاده از نوروفیدبک چه حسی دارد؟
در طی ارائهٔ تکنیک نوروفیدبک، فرد به این احساس دست پیدا میکند که تنها مشغول تماشای تصویر و یا گوش دادن به صداهاست، بیآنکه مستقیما حس کند پیامدی در مسیر عصبی او در حال رخداد است. البته در این حالت بیمار نسبت به احساسات و حالات مغزی خود هشیار است و این موضوع به مرور میتواند در مسیرهای عصبی تغییرات قابل توجهی را ایجاد کند و در نهایت نیز موجبات بهبودی فرد را فراهم سازد.
لازم به ذکر است که بیمار در طی استفاده از نوروفیدبک نیاز به مصرف دارو ندارد و در نتیجهٔ آن با عوارض متعدد نیز روبه رو نخواهد شد و اگر مشکل به درستی شناسایی بشود، میتوان این اطمینان را حاصل کرد که تا درصد بسیار بالایی نتیجهبخش خواهد بود. اما از آنجایی که اختلالات، ناشی از عوامل اصلی متعددی هستند، در نتیجه توصیه میشود در مسیر جلسات درمانی، از روشهای مختلف همراه با هم استفاده شود.
بیوفیدبک چیست
در ادامهٔ مبحث تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک به شرحی از عملکرد بیوفیدبک خواهیم پرداخت:
بیوفیدبک دستگاهی است که به بیمار کمک میکند نسبت به مواردی مانند نرخ تنفس که در حالت عادی قادر به مشاهدهٔ آن نیست، آگاه شده و در صورت لازم جهت بهبود خود در آن تغییر ایجاد کند. در این روش نیز نوعی حسگر به فرد متصل شده و سپس او به آگاهی کامل از وضعیت جسمی خود دست پیدا میکند.
البته برای بررسی هر اندامی طبعا حسگرها نیز در همان منطقه به بدن فرد متصل خواهند شد تا به طور اختصاصی در درمان همان موضوع خاص متمرکز باشند. مثلا برای بررسی و سنجش درجه حرارت بدن، حسگرها بر روی انگشت دست وصل میشوند اما برای ارزیابی امواج مغزی، حسگرها بر روی سر فرد مراجعه کننده وصل خواهند شد.
اختلالات اضطرابی، اختلالات روان تنی و اختلالات نورولوژیک، بیماریهایی هستند که میتوان با روش درمانی بیوفیدبک به معالجهٔ آنها پرداخت.
تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک و نتیجهگیری
ممکن است در ابتدای بررسی تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک، سردرگم شده و یا به اشتباه آنها را یکی بدانید. زیرا در تعریف، آنها شبیه به یکدیگر دیده میشوند اما در واقع یکی نیستند.
در روش بیوفیدبک بیمار میتواند کنترل بیشتر بر روی آن دسته از عملکردهای بدن خود داشتهباشد که به طور فعال توسط خودش کنترل نمیشوند. پس درواقع از آن در جهت نوعی آموزش بازخورد برای بدن بیمار استفاده میشود.
اما نوروفیدبک نوعی از بیوفیدبک است که به خواندن موجهای مغزی میپردازد.
در بیوفیدبک با استفاده از ابزارهای حساس، بازخوردهای بدن اندازهگیری شده و به شما کمک میشود که در پاسخهای بدن خود تغییر ایجاد کنید. اما نوروفیدبک تاثیر مستقیم روی مغز دارد. همچنین در بیوفیدبک تغییرات روی تغییرپذیری ضربان قلب تاثیر داشته و در نتیجهٔ آن سیستمهای قلبی و عروقی هماهنگ میشوند و در ادامهٔ این هماهنگی، مواردی مانند اضطراب را کاهش پیدا میکند
لازم به ذکر است که روش نوروفیدبک در مقایسه با بیوفیدبک بسیار پیچیدهتر بوده و پیادهسازی آن نیز در مقایسه به بیوفیدبک بسیار مفصلترخواهد بود. در نتیجه معمولا طولانیتر و با تعداد جلسات بیشتری همراه است.
تمرکز نوروفیدبک بر روی بهبود عملکرد مغز انسان است. زیرا در نهایت این عملکرد صحیح مغز ماست که کمکمان میکند مضطرب نبوده و همواره آرامش خود را حفظ کنیم به طور خلاصه برای تعریف تفاوت نوروفیدبک و بیوفیدبک، میتوان اینطور بیان داشت که نوروفیدبک خودش یکی از انواع بیوفیدبک است و بیوفیدبک به عنوان فرمی از کنترل الکتریکی تلقی میشود که پدیدار کنندهٔ بازخوردهایی برای بدن است که فرد روی آن کنترلی ندارد. همچنین نوروفیدبک روی قسمت نیمههشیار ذهن تمرکز داشته و به فرد کمک میکند که روی امواج مغزی خود کنترل داشته باشد تا میزانی که به مطلوب خود از آن دست یابد.
