فوبیای ارتفاع یا اکروفوبیا ترس مداوم و شدید از ارتفاع است. افراد مبتلا به اکروفوبیا در موقعیت های مختلف شامل ارتفاع دچار وحشت و اضطراب ناگهانی می شوند. این شرایط می تواند شامل ایستادن روی پل، نگاه به بالای صخره، قرار گرفتن در طبقه آخر آسمان خراش، سوار شدن به هواپیما و موارد دیگر باشد.
درک، تشخیص و درمان فوبیای ارتفاع یا اکروفوبیا مهم است. در صورت عدم درمان اکروفوبیا می تواند باعث پریشانی شدید شود و از طریق رفتارهای اجتنابی زندگی فرد را به طور قابل توجهی مختل کند.
به عنوان مثال کسی که دچار اختلال هراسی است ممکن است از پرواز در هواپیما ، پیاده روی در کوه، سوار شدن در آسانسور یا دیدار با دوستی که در یک آپارتمان در طبقه آخر است خودداری کند.
تعریف اکروفوبیا
اکروفوبیا ترس از ارتفاع است. این ترس بیش از حد نسبت به شرایط، مداوم است و باعث می شود فرد از موقعیت هایی که ممکن است در معرض ارتفاع قرار گیرند اجتناب کند. فوبیای ارتفاع یا اکروفوبیا نوعی هراس خاص است و در “راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)” به عنوان یک اختلال اضطرابی طبقه بندی می شود.
فوبیای خاص هنگامی اتفاق می افتد که کسی دچار ترس و اضطراب بیش از حد و بلافاصله شود وقتی در معرض موقعیت، تجربه یا محرک خاصی قرار گیرد.
علائم و نشانه های فوبیای ارتفاع
علامت اصلی و تعیین کننده اکروفوبیا ترس از ارتفاع است. اکروفوبیا به طور کلی ترس از ارتفاع است و فرد مبتلا به اکروفوبیا می تواند علائم را در موقعیت های مختلف از نگاه به پنجره آسمان خراش گرفته تا راه رفتن در امتداد صخره تجربه کند.
یک فرد مبتلا به اکروفوبیا دچار یکباره اضطراب و یک سری علائم که در DSM-5 آمده است. این علائم عبارتند از:
- ترس و اضطراب بیش از حد و طاقت فرسا
- تنفس کم عمق یا بیش از حد هوا
- لرزش یا لرزیدن
- دهان خشک
- تعریق
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست ها ، پاها یا لب ها
- تاکی کاردی یا تپش قلب
- درد قفسه سینه
- ترس از دست دادن کنترل
- غیر واقعی سازی یا شخصی سازی
- ترس از مردن
فرد مبتلا به اکروفوبیا ممکن است هنگام قرار گرفتن در معرض ارتفاع یا فقط فکر کردن در مورد ارتفاع دچار سرگیجه، سبکی سر یا سرگیجه شود.
عوامل تحریک کننده آکروفوبیا
عوامل محرک آکروفوبیا در افراد مختلف متفاوت خواهد بود اما معمولا شامل موارد زیر است:
- آسمان خراش ها
- صخره ها
- پرواز در هواپیما
- آسانسور
- صخره نوردی
- پله برقی
- راه پله ها
- نگاه کردن به یک پنجره داستان برتر
- عبور از پل ها
- رانندگی از روی پل های هوایی
تشخیص فوبیای ارتفاع
مانند هراس های خاص دیگر، اختلال هراسی را می توان از طریق مکالمه با پزشک مراقبت های اولیه، روانپزشک یا سایر متخصصان بهداشت روان تشخیص داد. آن ها ممکن است درمورد موقعیت هایی که باعث ترس شما می شوند، مدت زمان ادامه این ترس و هرگونه رفتارهای اجتنابی سوال کنند.
معیارهای تشخیصی
برای دریافت تشخیص آکروفوبیا ، فرد باید معیارهای تشخیصی هراس خاص را داشته باشد و برای راهنمایی بیشتر در این زمینه می توانید به بهترین روانشناس تهران (دکتر شهزاد رشن) مراجعه نمایید. همچنین برخی از این معیارها شامل موارد زیر است:
- ترس بیش از حد و نامتناسب از یک وضعیت خاص یا محرک
- پاسخ اضطرابی ناگهانی و فوری در معرض ارتفاع
- از رفتارهای اجتنابی مانند اجتناب از برخوردهای احتمالی با ارتفاع
- ماندگاری ترس حداقل برای شش ماه
- نقص زندگی به دلیل رفتارهای اجتنابی، ترس، اضطراب و ترس
علل ایجاد فوبیای ارتفاع
مانند همه اختلالات اضطرابی و هراس های خاص، اکروفوبیا نیز به دلیل تأثیر متقابل عواملی ایجاد می شود. دانشمندان دقیقاً نمی دانند چه عواملی باعث اکروفوبیا در برخی افراد می شود و نه دیگران.
- ژنتیک
شواهد علمی در حال ظهور وجود دارد که نشان می دهد انواع مختلف فوبیا با ژن های مربوطه مرتبط است. این با مطالعات دموگرافیک پشتیبانی می شود که به طور متوسط 30٪ میزان وراثت هراسی خاص را نشان می دهد
- تجربه آموخته شده
مانند هراس های خاص دیگر اکروفوبیا نیز می تواند توسط محیط فرد ایجاد شود. به طور خاص این می تواند شامل تجربیات آسیب زا شامل ارتفاع یا تجربیات آموخته شده مانند مشاهده والدین با ترس از ارتفاع باشد.
سقوط از ارتفاع در دوران کودکی، تجربه تلاطم شدید در هواپیما یا شاهد سقوط شخص دیگری از ارتفاع ، همگی می تواند در هنگام قرار گرفتن در معرض ارتفاع فرد در اثر ارتجاع یک واکنش وحشت همراه ایجاد کند.
